دکتر رضا صادقی

فلسفه علم و معرفت شناسی

دکتر رضا صادقی

فلسفه علم و معرفت شناسی

دکتر رضا صادقی
بایگانی
آخرین نظرات

سه شنبه شانزدهم اردیبهشت ماه، انجمن علمی گروه فلسفه دانشگاه اصفهان میزبان استاد مصطفی ملکیان با موضوع سخنرانی «اخلاق متجددانه» بود. ایشان بحث خود را با اشاره به اهمیت مقولة اخلاق در جامعة بشری آغاز کردند و به شش پرسش در اخلاق مدرن اشاره کردند که از نظر ایشان در اخلاق سنتی با صراحت به آنها توجه نشده است. اینکه چرا باید اخلاقی زندگی کنیم؟ آیا اخلاق برای خود انسان است و یا اینکه در اخلاق تقدم با دیگران است؟ آیا نتیجة اخلاق در این دنیاست یا در آخرت؟ نسبت اخلاق با عقل چیست؟ و در نهایت با توجه به حضور نظام های اخلاقی مختلف در جوامع کنونی چه راهی برای حفظ همبستگی اجتماعی وجود دارد. آقای ملکیان ترجیح دادند پنج پرسش نخست را با اجمال مرور کنند و بحث اصلی خود را به پرسش ششم اختصاص دادند.

۲ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۳ تیر ۹۳ ، ۱۱:۴۲
رضا صادقی

چندی است در محیط اینترنت بحث هایی در خصوص اخلاقی بودن نهاد ازدواج مطرح شده است. آغاز این بحث ها نقل قولی بود از استاد مصطفی ملکیان در خصوص غیر اخلاقی بودن نهاد ازدواج که در فضای مجازی منتشر شد. هر چند گفته شده که ایشان در این خصوص در آینده توضیح خواهند داد، اما به هر حال در سخنانی که از ایشان نقل شده است چهار دلیل در خصوص غیر اخلاقی بودن نهاد ازدواج و تولد فرزند بیان شده است و این دلایل را می توان به طور جداگانه ارزیابی کرد. در این نوشتار نکاتی انتقادی را یادآور خواهیم شد که صرفا به دلایلی مربوط می شود که اکنون در سطح فضای مجازی منتشر شده است. نخست خلاصة دلایلی را که نقل شده است مرور می کنیم:

۰ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۳ تیر ۹۳ ، ۱۱:۳۹
رضا صادقی


پرسش: برخی از روشنفکران مسلمان معتقدند الفاظ قرآن سخن خداوند نیست. از نظر آنها الفاظ قرآن از پیامبر است و ایشان این الفاظ را برای بیان حقایقی که دیده اند انتخاب کرده اند. یعنی فقط معانی آیات قرآن وحیانی است.

- پاسخ چنین پرسش هایی را ابتدا باید در خود قرآن جستجو کرد. خود قرآن چنین ادعایی را رد می کند. در قرآن تصریح شده که اگر پیامبر کلمه ای به سخنان خداوند اضافه کند زنده نمی ماند. «وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنَا بَعْضَ الْأَقَاوِیلِ‌لَأَخَذْنَا مِنْهُ بِالْیَمِینِ‌ثُمَّ لَقَطَعْنَا مِنْهُ الْوَتِینَ‌[۱]

در این آیه متکلم خداوند است و مخاطب نیز انسان هایی هستند که قرار است سخنان خداوند را از زبان پیامبر بشنوند. تقریبا همین فضا بر کل قرآن حاکم است و قرآن تنها متنی است که در آن متکلمی فوق بشری حضور دارد و با انسان سخن می گوید. واژه قل در قرآن زیاد به کار رفته است تا معلوم شود الفاظ قرآن نیز وحی الهی است.

پرسش: استدلال آنها این است که ادبیات قرآن و الفاظ و مثال هایی که در آن به کار رفته است با روحیات شخصی پیامبر تناسب دارد. مثلا پیامبر تاجر و ساربان بوده و در متن قرآن نیز از الفاظ ساربانی و تجاری مثل راه، راهزن، تجارت و سود استفاده شده است.

۰ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۳ تیر ۹۳ ، ۱۱:۳۵
رضا صادقی

یکی از بحث هایی که درباره آزادی در جامعه ما مطرح است، مسئله رابطه «دین و آزادی» است. اینکه آیا الزام‏های دینی با آزادی انسان ستیزی ندارند؟ و اینکه آیا عبودیت و بندگی انسان با آزادی سازگار است؟ اینها مسائل و پرسش‌هایی هستند که این نوشتار در پاسخ بدان‌ها مسطور شده است.

۰ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۲ تیر ۹۳ ، ۱۸:۰۷
رضا صادقی

 در این سلسله نوشتار برآنیم تا به تبیین مفهوم آزادی و حدود آزادی از دیدگاه متفکر فرزانه، استادِ شهید مرتضی مطهری بپردازیم. در این بخش، به بیان تفاوت «آزادی اندیشه» و «آزادی عقیده» خواهیم پرداخت و با تکیه بر بیان استاد شهید روشن خواهد شد که تعصبات و احساساتی که در عقیده نهفته‌اند، مانع آزادی حقیقی اندیشه می‌شوند و برای ساحت اندیشه نامفید و بلکه مضرند.

۰ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۲ تیر ۹۳ ، ۰۷:۲۳
رضا صادقی

در بخش نخستین از این سلسله، به جهت‌گیری متفاوتی که آزادی در اندیشه اسلامی در مقایسه با آزادی در مفهوم لیبرالیستی دارد اشاره شد. در این بخش به تفاوت بنیادین تعریف آزادی در اندیشه اسلامی و اندیشه غربی پرداخته و به این نقطه می‌رسیم که «دموکراسی لیبرال» و «مردم سالاری دینی» نتایجی برآمده از همین دو دیدگاه متفاوت به انسان و به مفهوم آزادی هستند.

۰ موافقین ۱ مخالفین ۰ ۱۲ تیر ۹۳ ، ۰۶:۱۹
رضا صادقی

 در قرون اخیر و دوران مدرنیسم، «آزادی» به واژه‏ای مظلوم مبدل شده که اسیر چرخ دنده‌های نظام سرمایه‌داری شده است. در این سلسله نوشتار برآنیم تا به تبیین مفهوم و حدود آزادی از دیدگاه متفکر فرزانه، استادِ شهید مرتضی مطهری(ره) بپردازیم. نوشتار نخستین که در پیش روست به مثابه مدخلی است برای آشنایی زاویه و جهت‌گیری متفاوتی که آزادی در اندیشه اسلامی در مقایسه با آزادی در مفهوم لیبرالیستی خود دارد.

حدود آزادی در دیدگاه شهید مطهری(ره) (1)/ جوان آنلاین

۰ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۲ تیر ۹۳ ، ۰۵:۱۷
رضا صادقی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

رضا صادقی

کتاب توهم بی تقصیری منتشر شد.

اینجا

و اینجا


آدرس متن الکترونیکی کتاب به زودی.

 

 

 

 

 

کتاب ایسم های تهی توسط نشر سروش منتشر شد.

اینجا


 

 

ترجمه کتاب "زیرسیگاری (یا مردی که واقعیت را انکار کرد) اثر ارول موریس 2018

 

 

 

 

https://digibookshahr.com/product/%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3-%D8%AA/

 

ترجمه این کتاب که نقدی متفاوت بر کوهن و نسبی گرایی حاصل از فلسفه ویتگنشتاین است توسط انتشارات ققنوس به چاپ رسیده است.

The Ashtray (Or the Man Who Denied Reality). Errol Morris University of Chicago Press 2018

 

 

 

فلسفه علم تامس کوهن: درآمدی انتقادی

Thomas Kuhn's Philosophy: a Critical  Evaluation 

ناشر: سمت

چاپ: زمستان 1397

 

دریافت کتاب از این آدرس:

 

دانلود اینترنتی کتاب

 

 

 

 

این کتاب به شرح و ارزیابیِ اندیشة تامس کوهن(1922-1996)، فیزیکدان و فیلسوفِ علم آمریکایی، اختصاص دارد. او که در فلسفة علمِ معاصر و شاخه‌های مرتبطِ‌‌ با آن نقشی بی‌بدیل داشت، در آثار خود روش تاریخی را جایگزین روش تحلیلی و منطقی کرد و با رویکردی جامعه‌شناختی و کل‌گرایانه به تاریخ علم توجه کرد. با اینکه در آثار او مبانی تجربه‌گرایی و پوزیتیویسم نقد شده است، اما او در گذرِ از پوزیتیویسم به هیچ وجه قصد نداشت از عقل‌گرایی یا متافیزیک دفاع کند. بیشتر نقدهای او در راستای تضعیف عقلانیتِ علم و رئالیسم است و در آثارِ او علوم تجربی نیز گرفتار نسبیت معرفتی می‌شوند.

کتاب 

 در ده فصل تنظیم شده است که موضوع هر فصل به ترتیب عبارت است از: 

رویکردِ تاریخی، 

کل‌گرایی و اصالت جامعه،

 پارادایم، 

علم عادی، 

انقلاب‌های علمی، 

نقد کوهن بر تجربه‌گرایی و پوزیتیویسم،

 قیاس‌ناپذیری، 

موضع کوهن در بحث از رئالیسم و نسبی گرایی، 

پاسخ کوهن به اتهام نسبی‌گرایی 

و فصل آخر که به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری اختصاص دارد. 

تمامی فصلها با نگاهی انتقادی نگاشته شده است و در نقدهایی که مطرح شده بیشتر به ابهامها و ناسازگاری‌های درونیِ نظام کوهن و یا عدم کفایت دلایل برای اثبات ادعاها اشاره شده است. کوهن هیچگاه با صراحت موضع خود را مشخص نمی‌کند و و موضع نهایی خود را همیشه با زبانی مبهم مطرح می‌کند. لذا او متهم است که ایدئولوژی خود را در پوشش تاریخ علم پنهان کرده است. به دلیل ابهام و ایهامی که بر بیان کوهن سایه افکنده یافتن و ارزیابی مبانی فکری او اغلب مشکل است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

کتاب فلسفه علم معاصر

 
  • این کتاب  متنی آموزشی است که به معرفی مکاتب اصلی فلسفة علم در قرن بیستم می‌پردازد. از سه مکتب اثبات‌پذیری، ابطال‌پذیری و نسبی‌گرایی، بحث شده است و زمینه‌های پیدایش این سه مکتب معرفی شده است. 

    هدف اصلی این است که با توجه به  نقدهای هر یک از این مکاتب نسبت به یکدیگر  و با تکیه بر نوعی عقل گرایی معتدل که ریشه ای صدرایی دارد، از عینیت دانش تجربی دفاع شود. در این مسیر از ذات‌گرایی و اصل علیت به عنوان دو پیش‌فرض عقل‌گرایی و از ماتریالیسم و ادعای جدایی دانش از ارزش، به عنوان دو پیش‌فرض تجربه‌گرایی بحث شده است.

  • فهرست کتاب:

     

    پیشگفتار
    مقدمه
    فصل اول: مسئله روش
    فصل دوم: پوزیتیویسم
    فصل سوم: ابطال‌پذیری
    فصل چهارم: نسبی‌گرایی
    فصل پنجم: تبیین علمی
    فصل ششم: عقل‌گرایی
    فصل هفتم: ماتریالیسم
    فصل هشتم: دانش و ارزش
    نتیجه‌گیری
    منابع و مآخذ

 

 

 

 
  • رئالیسم و نهیلیسم

(نقدی بر مبانی معرفت شناختی ضد رئالیسم)

 

 

 

 

نویسنده: رضا صادقی

 

 

پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی/1392

هدف اصلی کتاب «رئالیسم و نهیلیسم» روشن کردن ابعادی از فلسفه مدرن است که در راستای شرک اسطوره ای و در برابر نگاه توحیدی قرار دارد. در این کتاب رئالیسم در ارتباط با نهیلیسم وجود شناختی مورد بحث قرار می گیرد. نهیلیسم در متون فلسفی بیشتر به عنوان رویکردی درباره ارزشها در شاخه فلسفه حیات مورد بحث قرار گرفته و در این متون کمتر به مبانی این رویکرد و نتایج منطقی آن توجه شده است.

 

 

 

این کتاب در پنج فصل تنظیم شده است: فصل نخست مقدماتی است و با نگاهی تاریخی به روش شناسی مسئله رئالیسم می پردازد و از ماهیت وجودشناختی این مسئله دفاع می کند. فصل دوم به بیان مبانی معرفتی ضدرئالیسم اختصاص دارد و نشان می دهد این دیدگاه با اینکه در شک مدرن ریشه دارد، ولی نتیجه آن نوعی جزم اندیشی معرفتی است که با مبنای شکاکانه آن ناسازگار است. در فصلهای سوم و چهارم، نمونه هایی از دیدگاه های ضدرئالیستی معاصر با تفصیل معرفی شده و فصل نهایی نیز جمع بندی است که با یادآوری دلایل رئالیسم و مرور مشکلات ضدرئالیسم به نقد لوازم اخلاقی و الهاتی آن می پردازد.

 

 

 

    • دفاع از خرد ناب : تبیینی عقل گرایانه از توجیه پیشین

       

       

       

    نویسنده: لورانس بونژور   

     

     

    مترجم: رضا صادقی

     

     

    انتشارات علمی فرهنگی/1388 

     

     

    این کتاب 7 فصل و یک پیوست دارد. مسئله توجیه پیشین، در جست وجوی تجربه گرایی معتدل، کواین و تجربه گرایی افراطی، عقل گرایی معتدل، اشکالات معرفت شناختی به عقل گرایی، اشکالات متافیزیکی به عقل گرایی، توجیه استقرا و هندسه نااقلیدسی و نسبیت عنوان فصل های کتاب هستند

     

     

     

    •  معرفت شناسی 

    (بخش اول از کتاب فهم فلسفه)

     

     

    نویسنده:کریستوفر همیلتون

     

     

    مترجم: رضا صادقی

     

     

    انتشارات علمی و فرهنگی/1388

     

     

    «معرفت شناسی» کتابی خودآموز است که در چند  بخش تنظیم شده  است. مهمترین بخشها عبارتند از شک گرایی، عقل گرایی، مبناگرایی کلاسیک، انسجام گرایی، مبناگرایی غیرکلاسیک(معتدل)، تعریف شناخت، اعتماد گرایی و ماهیت ادراک اشاره کرد.

     

     

       

      • بازگشت به مبنا گرایی سنتی

      نویسنده:ریچاردفومرتن، ریچارد فومرتن، لورنس بونجور، جان پالوک و الوین پلنتینگا 

       

       

      مترجم: رضا صادقی

       

       

      پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی / 1387

       

       

      کتاب حاضر مجموعه ای از مقاله های چهارتن از فیلسوفان تحلیلی معاصر را در بر می گیرد که به ویراستاری مایکل دپاول و در سه بخش تنظیم شده است:در بخش نخست، ریچارد فومرتن و لورنس بونجورهر یک جداگانه نظریة توجیه خود را تبیین کرده و از آن دفاع می کنند. در بخش دوم، جان پالوک و الیون پلنتینگا به نقد دیدگاه های فومرتن و بونجور می پردازند و در بخش پایانی، فومرتن و بونجور فرصت می یابند که نقدهای آن دو را پاسخ گویند. مترجم نیز در مقدمة خود به مقایسة رویکرد مبناگرایانة فومرتن و بونجور با تقریری از مبناگرایی که از حکمت متعالیه برداشت می شود، پرداخته است.

       

       

       

       

       

      • پلورالیسم دینی

       

       

      (بخشی از کتاب باورهای دینی)

       

       

       

       

      نویسنده: رضا صادقى

       

       

      انتشارات مؤسسه امام خمینی/1386

       

       

      • باور به خدا: درآمدی بر معرفت شناسی دینی

      نویسنده: جرج ماوردس

      مترجم: رضا صادقى

      انتشارات مؤسسه امام خمینی/1382

       

       

         

        • حقوق بشر و آزادى از دیدگاه استاد مطهرى

        نویسنده: رضا صادقى

         مرکز پژوهش هاى اسلامى صدا و سیما/1382 

         

         

         

         

        رضا صادقی
         
        از اینجا mail  مجموعه ی «حدیث درس» را دریافت کنید. 
         

        مقام ایمان

         

         

        امام صادق علیه‌السلام: لَوْ أَنَّ الْعَِبادَ إِذَا جَهِلُوا وَقَفُوا وَ لَمْ‏ یَجْحَدُوا لَمْ یَکْفُرُوا.[1]

         

         

        اگر بندگان در آنچه نمی‌دانستند توقف می‌کردند و انکار نمی‌کردند هرگز کافر نمی‌شدند.[2]

         

         

         

        [1] الکافی، ج‏2، 388.

         

         

        [2] در روایت دیگر آمده که انسان عاقل آنچه را نمی‌تواند بداند انکار نمی‌کند. امام صادق علیه‌السلام در بحث با یکی از ملحدین پس از آنکه به آن ملحد یادآوری می‌کنند که تو حتی از محیط مادی اطراف خودت هم به طور کامل آگاه نیستی می‌فرمایند: تعجب است از تو که به مشرق یا مغرب نرفته‌ای و به عمق زمین نرفته‌ای و از زمین نیز بالاتر نرفته‌ای (یعنی حتی از جهان مادی نیز به طور کامل آگاه نیستی) و با این حال آنچه را در پس این جهان مادی است انکارمی‌کنی. آیا عاقل آنچه را نمی‌شناسد انکار می‌کند: أَ فَصَعِدْتَ السَّمَاءَ قَالَ: لَا. قَالَ علیه‌السلام: أَ فَتَدْرِی مَا فِیهَا. قَالَ لَا.‌ قَالَ علیه‌السلام:‌ عَجَباً لَکَ لَمْ تَبْلُغِ الْمَشْرِقَ‏ وَ لَمْ تَبْلُغِ الْمَغْرِبَ‏ وَ لَمْ تَنْزِلِ الْأَرْضَ وَ لَمْ تَصْعَدِ السَّمَاءَ وَ لَمْ تَجُزْ هُنَاکَ فَتَعْرِفَ مَا خَلْفَهُنَّ وَ أَنْتَ جَاحِدٌ بِمَا فِیهِنَّ وَ هَلْ یَجْحَدُ الْعَاقِلُ‏ مَا لَا یَعْرِفُ (الکافی، ج‏1 ، ص73)

         

         

        قوای شناختی انسان حتی توانایی شناخت همة ابعاد جهان مادی را نیز ندارند. بنابراین چگونه می‌توان انتظار داشت با صرف تکیه به این قوای شناختی بر همة ابعاد جهان هستی سیطره پیدا کرد و چگونه می‌توان با این قوای ضعیف ادعا کرد که مبدأ و معادی در کار نیست. بدون کمک گرفتن از وحی راهی برای تدوین یک جهان‌بینی وجود ندارد. امام صادق علیه‌السلام در روایتی با اشاره به ضعف قوای معرفتی بشر این پرسش را مطرح می‌کنند که با این قوای ضعیف چگونه می‌توان ملکوت آسمانها و زمین را شناخت :‏ یَا ابْنَ آدَمَ لَوْ أَکَلَ قَلْبَکَ طَائِرٌ لَمْ یُشْبِعْهُ وَ بَصَرُکَ لَوْ وُضِعَ عَلَیْهِ خَرْقُ إِبْرَةٍ لَغَطَّاهُ تُرِیدُ أَنْ تَعْرِفَ بِهِمَا مَلَکُوتَ‏ السَّمَوَاتِ‏ وَ الْأَرْضِ‏ إِنْ کُنْتَ صَادِقاً فَهَذِهِ الشَّمْسُ خَلْقٌ مِنْ خَلْقِ اللَّهِ فَإِنْ قَدَرْتَ أَنْ تَمْلَأَ عَیْنَیْکَ مِنْهَا فَهُوَ کَمَا تَقُولُ.( التوحید (للصدوق)، 455)

         

         

        «ای فرزند آدم اگر قلب تو را پرنده ای بخورد سیر نمی شود، و چشمت با سوراخ سوزنی پوشیده می شود، آیا می خواهی با این قلب و چشم ملکوت آسمانها و زمین را بشناسی؟ اگر راست می گویی این خورشید که آفریده ای از آفریده‌های خداست. اگر بتوانی دیدگانت را از آن انباشته کنی، ادعایت درست است.»

        ۱ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۳ فروردين ۹۳ ، ۰۸:۳۳
        رضا صادقی