امام صادق (ع): اگر بندگان در آنچه نمی‌دانستند توقف می‌کردند و انکار نمی‌کردند هرگز کافر نمی‌شدند

 

از اینجا  مجموعه ی «حدیث درس» را دریافت کنید. 

 

مقام ایمان

 

 

امام صادق علیه‌السلام: لَوْ أَنَّ الْعَِبادَ إِذَا جَهِلُوا وَقَفُوا وَ لَمْ‏ یَجْحَدُوا لَمْ یَکْفُرُوا.[1]

 

 

اگر بندگان در آنچه نمی‌دانستند توقف می‌کردند و انکار نمی‌کردند هرگز کافر نمی‌شدند.[2]

 

 

 

---

[1] الکافی، ج‏2، 388.

 

 

[2] در روایت دیگر آمده که انسان عاقل آنچه را نمی‌تواند بداند انکار نمی‌کند. امام صادق علیه‌السلام در بحث با یکی از ملحدین پس از آنکه به آن ملحد یادآوری می‌کنند که تو حتی از محیط مادی اطراف خودت هم به طور کامل آگاه نیستی می‌فرمایند: تعجب است از تو که به مشرق یا مغرب نرفته‌ای و به عمق زمین نرفته‌ای و از زمین نیز بالاتر نرفته‌ای (یعنی حتی از جهان مادی نیز به طور کامل آگاه نیستی) و با این حال آنچه را در پس این جهان مادی است انکارمی‌کنی. آیا عاقل آنچه را نمی‌شناسد انکار می‌کند: أَ فَصَعِدْتَ السَّمَاءَ قَالَ: لَا. قَالَ علیه‌السلام: أَ فَتَدْرِی مَا فِیهَا. قَالَ لَا.‌ قَالَ علیه‌السلام:‌ عَجَباً لَکَ لَمْ تَبْلُغِ الْمَشْرِقَ‏ وَ لَمْ تَبْلُغِ الْمَغْرِبَ‏ وَ لَمْ تَنْزِلِ الْأَرْضَ وَ لَمْ تَصْعَدِ السَّمَاءَ وَ لَمْ تَجُزْ هُنَاکَ فَتَعْرِفَ مَا خَلْفَهُنَّ وَ أَنْتَ جَاحِدٌ بِمَا فِیهِنَّ وَ هَلْ یَجْحَدُ الْعَاقِلُ‏ مَا لَا یَعْرِفُ (الکافی، ج‏1 ، ص73)

 

 

قوای شناختی انسان حتی توانایی شناخت همة ابعاد جهان مادی را نیز ندارند. بنابراین چگونه می‌توان انتظار داشت با صرف تکیه به این قوای شناختی بر همة ابعاد جهان هستی سیطره پیدا کرد و چگونه می‌توان با این قوای ضعیف ادعا کرد که مبدأ و معادی در کار نیست. بدون کمک گرفتن از وحی راهی برای تدوین یک جهان‌بینی وجود ندارد. امام صادق علیه‌السلام در روایتی با اشاره به ضعف قوای معرفتی بشر این پرسش را مطرح می‌کنند که با این قوای ضعیف چگونه می‌توان ملکوت آسمانها و زمین را شناخت :‏ یَا ابْنَ آدَمَ لَوْ أَکَلَ قَلْبَکَ طَائِرٌ لَمْ یُشْبِعْهُ وَ بَصَرُکَ لَوْ وُضِعَ عَلَیْهِ خَرْقُ إِبْرَةٍ لَغَطَّاهُ تُرِیدُ أَنْ تَعْرِفَ بِهِمَا مَلَکُوتَ‏ السَّمَوَاتِ‏ وَ الْأَرْضِ‏ إِنْ کُنْتَ صَادِقاً فَهَذِهِ الشَّمْسُ خَلْقٌ مِنْ خَلْقِ اللَّهِ فَإِنْ قَدَرْتَ أَنْ تَمْلَأَ عَیْنَیْکَ مِنْهَا فَهُوَ کَمَا تَقُولُ.( التوحید (للصدوق)، 455)

 

 

«ای فرزند آدم اگر قلب تو را پرنده ای بخورد سیر نمی شود، و چشمت با سوراخ سوزنی پوشیده می شود، آیا می خواهی با این قلب و چشم ملکوت آسمانها و زمین را بشناسی؟ اگر راست می گویی این خورشید که آفریده ای از آفریده‌های خداست. اگر بتوانی دیدگانت را از آن انباشته کنی، ادعایت درست است.»