آقای هاشمی به عنوان پدر توسعه
آقای هاشمی سیاستمداری باهوش بود که هویتی پیچیده و چند لایه داشت. زیربنای شخصیت این تیپ انسانها یعنی عقاید و باورها و انگیزه های آنها، حتی در طول زندگی آنها نیز محل اختلاف است و جعبه سیاهی است که پس از مرگ آنها هیچگاه کشف نخواهد شد. اما روبنای شخصیت آقای هاشمی کاملا روشن است. او یک انقلابی بود که به دلیل باورهای دینی خود با رژیم شاه مبارزه کرد و پس از انقلاب پدر توسعه ی ایران شد. قطعا هاشمی توسعه را برای پیشرفت می خواست. اما نیروهای تکنوکراتی که او به هرم قدرت وارد کرد توسعه را با پیشرفت یکسان تلقی کردند و الگوهایی را که از غرب آموخته بودند به طور ناقص در کشور اجرا کردند. هر کجا هم که ناقص اجرا نمی کردند فرهنگ و ارزشهای متفاوتی که بر کشور حاکم بود آن را پس می زد.
یارانش او را با امیرکبیر مقایسه می کنند. خود او نیز امیر کبیر را پیشگام توسعه در ایران می دانست و حاضر بود از هر ابزاری استفاده کند تا بار دیگر سرنوشت امیرکبیر در مورد خود او تکرار نشود. قانون این اجازه را نمی داد که امیرکبیر دوم به طور مادام العمر مسئول اجرایی کشور باشد. اما او پیش از اینکه قدرت اجرایی را واگذار کند صحنه را به گونه ای طراحی کرد که با کمک نیروهای تکنوکراتی که در هرم قدرت چیده بود، بتواند به طور غیر مستقیم قدرت اجرایی را در مسیر توسعه هدایت کند. تنها هشت سال مطابق میل او پیش نرفت. قرار بود این هشت سال خودش بار دیگر مستقیم هدایت نیروهای تکنوکرات را بر عهده گیرد. اما این بار پسر یک آهنگر بازی شطرنج را به هم زد و نیروهای او را از هرم قدرت به حاشیه راند. اما هاشمی در این هشت سال نیز هیچ گاه تلاشهای خود برای بازگشت به قدرت را پنهان نکرد و در نهایت نیز موفق شد.
چرخ توسعه که به حرکت در آمد، خیلی از مردم زیر چرخ دنده ها گرفتار شدند و موجی از نارضایتی ایجاد شد. اما هوش هاشمی در این بود که اشتباه محمدرضا را تکرار نکرد و برای ماندن در هرم قدرت بر همان موجی سوار شد که خودش به عنوان پدر توسعه عامل ایجاد آن بود. مردمی که از بی عدالتی، بروکراسی، حیف و میل اموال و زندگی اشرافی مدیران اجرایی آقای هاشمی به تنگ آمده بودند، با آرزوی تغییر به دولت اصلاحات پناه بردند. اما چشم که باز کردند باز قدرت اجرایی در دستان یاران آقای هاشمی بود. در اعتراضات بعد از انتخابات هم نارضایتی جوانانی که به خیابان آمده بودند ریشه در طرحهای توسعه داشت که مهاجرت به شهرها، فاصله طبقاتی و بی عدالتی را ایجاد کرده بود. اما بار دیگر این فرزندان آقای هاشمی بودند که در صف اول اعتراضها حضور یافتند و معترضان را قانع کردند که به طور موقت از اقتدار هاشمی برای پی گیری خواسته های خود استفاده کنند. اکنون نیز پس از چهار سال هنوز تیم آقای هاشمی در قدرت است و چرخ توسعه در مسیری می چرخد که هاشمی طراحی کرده است. آقای هاشمی حتی فکر چهار سال دیگر را نیز کرده است. او به خوبی می دانست که مردم از امیرکبیری که بین آنها نیست یک اسطوره می سازند و برای همین پیش از آنکه برود خبر داده بود که مردم به چه کسی رای خواهند داد.
تاریخ ایران هیچگاه هاشمی را فراموش نخواهد کرد. صنعت موشکی، سدها، صنایع بزرگ و کوچک کشور و بزرگراهها نمادهای توسعه ی اقتصادی هستند و در کشور ما آقای هاشمی نقشی بی بدیل در تحقق این نمادها داشت. تشکلهای سیاسی، مطبوعات و گفتگوی با قدرتها نیز نماد توسعه ی سیاسی بودند و در این بخش از توسعه نیز آقای هاشمی نقش پدری خود را به گونه ای آشکار ایفا کرد. در حوزه ی فرهنگ و اخلاق نیز جامعه ی ایران را باید به قبل و بعد از هاشمی تقسیم کرد. رشد مصرفگرایی، نهادینه شدن حرص و طمع، تجمل گرایی، کاخ نشینی مسئولین، نهادینه شدن اسراف، حقوقهای نجومی، فاصله ی طبقاتی دردهای فرهنگ و اخلاق امروز ایران است که ریشه در طرحهای غربی توسعه دارد و در ریشه یابی این مشکلات نیز نمی توان نام هاشمی را نادیده گرفت.
تحلیل جالب با ادبیات فلسفه سیاسی بود.
مسائل مختلف دیگری هم جالب است مثلا مقام معظم رهبری چگونه ایشان را مدیریت کردند بخصوص سالهای اخیر یا اینکه چگونه هاشمی، هاشمی شد؟ آیا او از یک مدل خاصی تقلید می کرد یا اجتهاد خاص خودش را داشت و مریدان ش تقلیدی بودند؟ چگونه این منطق خاص در شخصیت ایشان شکل گرفت و عوامل موثر بر ایشان چه کسانی بودند؟ و اینکه شخصیت هاشمی در سالهای آینده چگونه تعبیر خواهد شد؟ یک اسطوره؟
هرچه که هست او یکی از موثرترین شخصیت های انقلاب بوده است و شناخت او می تواند به شدت عبرت آموز باشد.
یاعلی