گاهی تدوین قوانین و تأکید بر رعایت آنها برای پوشاندن یک ضعف است.
به عنوان نمونه تشریفات دربار برای پوشاندن این واقعیت است که آقازادگی دلیلی برای مشروعیت شاه بعدی نیست.
قوانین جادوگری نیز برای پوشاندن این واقعیت است که جادو مبنایی عقلانی ندارد.
گروههای مافیا نیز با تدوین قوانینی خاص و اجرای آنها وجدان خود را تسکین می دهند و نامشروع بودن درآمد خود را جبران می کنند. از نظر آنها درآمد نامشروع اگر مطابق قوانین مافیا باشد با سایر سرقتها متفاوت است.
ذات قانون برای ایجاد مشروعیت است. آنچه نامشروع است نیز اگر قوانینی داشته باشد توهم مشروعیت ایجاد می شود.
از این سنخ قوانین در دانشگاه نیز زیاد است. به عنوان نمونه تنظیم طرحنامه و متن پایان نامه قواعد و قوانین و تشریفات پیچیده ای دارد. بر اساس این قوانین حتی اندازة قلم متن نیز اهمیت دارد و متنی که مطابق این قوانین نباشد رد می شود.
دانشگاه کارمندانی دارد که اجرای این قوانین را رصد می کنند و حتی گاهی بخش زیادی از وقت جلسات گروه اساتید برای همین صرف می شود. اگر متنی این قوانین صوری را رعایت نکرده باشد پذیرفته نمی شود. مشروعیت مراسم دفاع نیز تشریفات پیچیده ای دارد که البته مراحل آن در سامانه است و به چشم نمی آید. اما امکان تخطی از آنها وجود ندارد. (به عنوان نمونه مناسک جلسه ی دفاع به این دلیل که تاریخ انجام آن با تاریخ صدور مجوز توسط مدیر مربوطه تطابق ندارد، تکرار می شود.)
اما رعایت تمام این قوانین و تشریفات نقشی در اصالت پایان نامه و تولید دانش ندارد و با رعایت این تشریفات چیزی بر محتوای علم و دانش اضافه نمی شود.
تنها کارکرد رعایت این قوانین و تشریفات این است که بی محتوایی متن را پنهان می کنند و مافیای پایان نامه نسبت به نامشروع بودن درآمد حاصل از این پژوهشها عذاب وجدان نمی گیرد. احساس مافیا این است که ثروت نامشروعی که مطابق این قوانین کسب شود، با سرقتهای متعارف متفاوت است. رعایت قانون توهم مشروعیت ایجاد می کند.
اکنون بیشتر متنها تقلبی و ترجمه ای و تکراری هستند و با آمدن هوش مصنوعی تقریبا پژوهش اصیلی وجود ندارد.
اگر وضعیت بر عکس بود و بیشتر متنها ابتکاری بودند و در رشد علم سهمی داشتند، تمام این مقررات و تشریفات و قوانین سختگیرانة دفاع، بی اهمیت می شد. در چنین فضایی حتی متن دست نویس هم پذیرفته می شد.
راه حل:
در دانشگاهی که مناسبات بر محور سود مادی تنظیم شده است برای خروج از این وضعیت راه حل ساده ای وجود دارد:
نخست هر دانشکده ای باید به این پرسش پاسخ بدهد: " در ده سال گذشته چند جلسة دفاع داشته اید که در آن پایان نامه به دلیل اینکه اصالت ندارد رد شده است؟"
فکر کنم پاسخ بیشتر دانشکده ها چیزی نزدیک به صفر است. (بیشتر پایان نامه ها نمره ای بین 18 تا 20 دارند و عالی تلقی می شوند. )
دلیل چنین وضعیتی منافع مادی است.
برای حل این مسئله در گام نخست می توان پرداخت منافع پایان نامه را مشروط کرد به اینکه دست کم بیست درصد از پایان نامه ها در جلسه ی دفاع پذیرفته نشوند.
البته مشکل اصلی اخلاق است. اگر مناسبات دانشگاهی بر محور سود مادی تنظیم نشده بود نسلی تربیت می شدند که منافع جمعی را بر منافع شخصی ترجیح می دادند و دانش را قربانی لذات خود نمی کردند.
