سخن انسان

به این سخن کین فایت توجه کنید که در سال ۲۰۰۸ در یکی از مجلات معتبر به چاپ رسیده است:

 

 

"یک مورد شهودی قوی برای اندیشه وجود دارد که تفاوت جهت یک مجسمه و یک قطعه آلیاژ نیازمند تبیین است. ... از یک جهت تفاوت‌های دیگری بین مجسمه و یک قطعه آلیاژ وجود دارد که به نظر می‌رسد نیازمند تبیین است. ... تفاوت در دسته‌بندی روشن‌ترین تفاوت است. مجسمه یک مجسمه است و یک قطعه آلیاژ نیست، درحالی که یک قطعه آلیاژ قطعه‌ای از آلیاژ است و یک مجسمه نیست.

از این گذشته تفاوت‌های دسته‌بندی به گونه‌ای قابل قبول نیازمند تبیین هستند. شاید درست نباشد که همیشه این تفاوتها نیازمند تبیین هستند. به عنوان نمونه شاید تصور شود که رفتار ذرات مختلف باید در چهارچوب تعلق آنها به دسته‌ها یا انواع بنیادین متفاوت تبیین شود، حتی اگر تبیینی وجود نداشته باشد که تفاوت در نوع به چه معناست و چیست. اما تفاوت بین دسته های مجسمه و قطعة آلیاژ به گونه‌ای قابل فهم تا این اندازه مبنایی نیست. به طور قطع می‌توان گفت باید تبیینی باشد در این خصوص که مجسمه بودن یا قطعه‌ای از آلیاژ بودن به چه معناست تا روشن شود چرا بر یک جسم ممکن است فقط یکی از این دو عنوان اطلاق شود."

Kit Fine, “Coincidence and Form,” Proceedings of the Aristotelian Society Supplementary Volume 82, Issue 1, June 2008, pp 101–18.

پیتر انگر در کتاب "ایده های تهی" بعد از نقل این سخن می نویسد:

"چگونه می توان به کسانی که شیفتة چنین دیدگاه‌هایی هستند، کمک کرد تا آن را رها کنند؟"

انگر معتقد است بخش زیادی از فلسفة رسمی غرب یا دچار مباحث پوچ و فاقد محتواست و یا اینکه بحث هایی بی اهمیت را جایگزین مباحث متافیزیکی مهمی مانند ماهیت انسان و جهان کرده است. از نظر انگر بحث اصلی باید این باشد که آیا ما یک جسم گرفتار تعین و جبر هستیم و یا اینکه روحی دارای آزادی و مسئولیت. در غیر این صورت بحث از تفاوت مفهوم "قطعه مس" با مفهوم "تکه مس" جایگزین بحثهای متافیزیکی خواهد شد.

 

 

مفهوم جهان و موضوع " کیهان شناسی"

 آیا  کیهان شناسی  روش و موضوع مشخصی دارد؟ واقعیت این است که مفهوم جهان (یا کیهان) تعریف دقیقی ندارد و  کاربرد آن  مشکلات  زیادی ایجاد کرده است. به چند نمونه زیر توجه کنید:

 

 

1- چند دهه است در کیهان‌شناسی ادعا می‌شود انفجار بزرگ (بیگ بنگ) که در حدود 15 میلیارد سال پیش رخ داد، باعث تولد جهان شد.

 

اما پیش از آن انفجار چه خبر بود؟ آیا جهانی وجود نداشت؟ آیا نیستی و عدم محض بود و هیچ چیز وجود نداشت؟ پس چه چیزی منفجر شد؟  قوانین این انفجار ؟ فضای این انفجار؟ زمان این انفجار؟ نیروی این انفجار؟ (این پرسشها به ذهن همه می رسد. اما داستان آن کودک و پادشاه برهنه است که همه از اتهام جهل  و نقص عقل هراس دارند و سکوت می کنند و این پرسشها را در درون خود سرکوب می کنند.)

 

پیتر یونگر در کتاب ایده های تهی  ( که عنوان آن را می توان"ایسم های پوچ" ترجمه کرد و ادعا دارد بخش زیادی از دیدگاه ها در فلسفه رسمی غرب پوچ و فاقد محتوای عینی است)  با طرح  پرسشهایی مشابه می نویسد: "در اینجا مخ آدم هنگ می کند. اما {خبر خوب اینکه} اکنون برخی از کیهان‌شناسان انفجار بزرگ را آغاز جهان نمی دانند:

 Martin Rees, Before the Beginning: Our Universe and Others, Helix Books, 1997

حتی برخی از کیهان‌شناسان بزرگ دانشگاه های پرینستون و کمبریج در وقوع انفجار بزرگ تردید دارند:

Paul J. Steinhardt and Neil Turok, Endless Universe: Beyond the Big Bang, , Doubleday, 2007"

 

نمونه دیگر از ابهامهای ناشی از کاربرد نادرست مفهوم جهان در باور به جهان های موازی قابل مشاهده است. جهان اگر به معنای تمام چیزهاست دیگر نمی تواند متکثر باشد.     مجموعه ای از چیزها که قوانین خاص به خود را دارند نیز بخشی از جهان خواهند بود و تا زمانی که دلیلی بر وجود آنها نداریم فرض کردن آنها بی دلیل است. ضمن آنکه  اگر ذات گرا  باشیم و قوانین طبیعی را ضروری بدانیم.جهانهای موازی که قوانین متفاوتی دارند ناممکن خواهند بود.

 

 حتی پیچیدگی مفهوم "جهان های ممکن"  نیز ناشی از کاربرد مفهوم جهان است. جهان های ممکن فرضهای قابل تصوری هستند که مستلزم تناقض نیستند. باور به تحقق هر فرضی در جهان نیازمند دلیل است. این فرضها همیشه مطرح بوده اند و کسی را نمی توان کاشف یا بنیانگذار آنها دانست. لایب نیتز بود که فرضهای ممکن قابل تضور را جهان نامید و این نام در طول تاریخ .فلسفه بسیار مشکلساز و غلط انداز شد.

 

 

 

سکوت در پساکرونا

جهان به سرعت در حال تغییر است و کانونهای قدرت و ثروت در حال جا به جایی هستند. هر تمدنی عمری دارد که روزی به پایان می رسد. به طور قطع اگر کانون قدرت از غرب به شرق منتقل شود، روی زمین تحولات زیادی رخ خواهند داد که بیشتر سیاسی و اقتصادی و شاید حتی نظامی هستند. اما تحقق چنین تحولاتی به معنای تحول انسان نیست. اینکه چین به کانون ثروت یا قدرت تبدیل شود و جای آمریکا را بگیرد، یک تحول واقعی انسانی نیست و نمی توان ادعا کرد به عصر پساکرونا وارد شده ایم. تحول واقعی زمانی است که اندیشه‌ها و ذهن‌ها تغییر کنند. تا زمانی که اندیشه غربی حاکم بر جهان باشد چندان تفاوتی ندارد که کانون قدرت و ثروت در چین باشد یا در آمریکا.

 

اندیشه ای که غربی نباشد مانند چیست؟ پاسخ ساده این است که شرقی ها از اکنون باید دست به کار شوند و مکاتب فکری جدیدی تولید کنند. آنها باید از تمام رسانه‌ها و ابزارهای هنری برای ترویج اندیشه هایی جدید  و نقد مکاتب غربی استفاده کنند. اما آیا چنین دنیایی تفاوتی واقعی با دنیای قبل از کرونا دارد؟ اصلا اگر قرار است با سخنان انسان راه را پیدا کنیم خوب کدام انسانی می‌تواند بهتر از غربی ها سخن بگوید؟ چه تضمینی هست که اگر جغرافیای سخن تغییر کند ماهیت آن تغییر کند؟ تاریخ نشان داده است که سرنوشت مکاتب مختلف بشری و سرنوشتی که این مکاتب برای انسان رقم می زنند، تفاوت چندانی با یکدیگر ندارد.

آیا راه دیگری هست؟ به نظر من شرقی‌ترین راهی که بشر هنوز آن را امتحان نکرده است سکوت است.  انسان بیش از آنکه به سخن گفتن و شنیدن سخنان دیگران نیازمند باشد،  به سکوت نیازمند است. در جهان سخنانی هست که فقط در سکوت می‌توان آن را شنید.   فقط زبان را از سخن بازداشتن کافی نیست. انسان امروز گرفتار تخیل بیش فعال است و باید راهی برای ساکت کردن خیال و رها شدن از بافته های خیال خود و دیگران  یافت. انسان ساکت اگر طبیعتگرا باشد  موسیقی طبیعت و پیام کیهان را خواهد شنید و اگر خدا را بیابد به سخن خدا گوش خواهد داد.  خدایی که در هنگام قرائت قرآن انسان را به سکوت دعوت می کند نه تنها قرائت قرآن بلکه  بیان آن  را عهده دار خواهد شد. 

إِنَّ عَلَیْنَا جَمْعَهُ وَ قُرْآنَهُ (١٧)فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ١٨ثُمَّ إِنَّ  عَلَیْنَا بَیَانَهُ (قیامت،17- 19)

عفو، عافیت و معافات

عفو عنایت خداست به انسانی که به خود ظلم کرده است. 

 

عافیت حال خوبی است که با عنایت خدا در درون انسان ایجاد می شود. 

 

معافات بازتاب این حال خوب در جامعه و  در ارتباط با دیگران است.

 

سعادت در دوام عفو و عافیت و معافات است.

 

اللهم انا نسئلک العفو و العافیه و المعافات الدائمه.

عدم تناسب ارزش فلسفه با مدرک آن

 

آیا مدرک یک رشته تحصیلی به اندازه دانشی که در آن رشته آموزش داده می‌شود ارزشمند است؟ معمولا اینطور است. اما همیشه اینطور نیست. دست کم در مورد فلسفه این طور نیست. بحث در این نیست که گاهی مدرک‌ها جعلی هستند و یا اینکه برخی دانشگاهها برای حفظ منافع اعضای هیئت علمی به راحتی برای افرادی که صلاحیت ندارند، مدرک معتبر تحصیلی صادر می‌کنند. مسئله این است که فلسفه را نمی‌توان در چهارچوب نظام ترمی دانشگاهی گنجاند و برای آن مدرک صادر کرد. البته اگر برای متخصصان فلسفه شغلی رسمی وجود داشته باشد به صدور مدرک رسمی هم نیاز است. اما در شرایط کنونی که تقریبا صندلی خالی هیچ شغلی مشروط به داشتن مدرک دکتری فلسفه نیست، این مدرک بیشتر مانع اشتغال فارغ‌التحصیلان است.

 کسی که مدرک دکتری فلسفه می‌گیرد از دو جهت دچار خسارت می‌شود. نخست اینکه وقت و هزینه زیادی را صرف بر آوردن شرایط دانشگاه کرده است. به طور قطع این وقت و هزینه اگر صرف پژوهش در یک موضوع فلسفی خاص می‌شد، هم از نظر علمی و هم از نظر امکان اشتغال، بیشتر نتیجه می‌داد. (هنوز هم برای تخصص فلسفی بر خلاف مدرک فلسفی  گاهی زمینه اشتغال فراهم است) اما خسارت اصلی در جایی است که خانم یا آقایی دکتری فلسفه می‌گیرد و با ورود به جامعه گرفتار یک بن بست می‌شود. از یک سو شغلهای عادی برازندة خانم دکتر یا آقای دکتر نیست و از سوی دیگر برای مدرک او نیز شغلی تعریف نشده است. اکنون سالهاست که حتی یک درصد از فارغ التحصیلان دکتری فلسفه نیز جذب موسسات آموزش عالی نمی‌شوند و بسیاری از دانشجویان دکتری که بعد از فارغ‌التحصیل شدن در این بن بست گرفتار می‌شوند، زندگی اقتصادی و خانوادگی خود را از دست می‌دهند.

در چنین وضعیتی فلسفه نیز آسیب می‌بیند و رشد چندانی نخواهد داشت. وضعیت ایدئال این است که علاقه‌مندان فلسفه به جای اینکه وقت خود را صرف گرفتن مدرک فلسفه کنند،  یک شغل عادی برای امرار معاش داشته باشند و در کنار آن با تلاش فردی به دنبال تخصص در یکی از شاخه‌های فلسفی باشند. (تلاش فردی منافاتی با ارتباط با اساتید و منابع دانشگاهی ندارد) اما در شرایط کنونی دانشگاه رفتن یک مد است و عنوان دکتر وسوسه انگیز است.  اگر چشم‌پوشی از مدرک سخت است، دانشجویان باید جسارت داشته باشند و بعد از آنکه دکتر شدند به دنبال یک شغل عادی باشند. یکی از دانشجویان دکتری که برای فرصت مطالعاتی به آلمان رفته بود، بعد از بازگشت در کنار کارهای پژوهشی به دنبال حرفه جوشکاری بود. او به طنز و با اشاره به شاه‌فیلسوف، خودش را جوشکارفیلسوف می‌نامید. این شهامت واقع‌بینانه و قابل تحسین است. یک فیلسوف حتی اگر نیاز مالی نداشته باشد، برای اینکه رشدی کاریکاتوری نداشته باشد و تمام ابعاد وجودی او رشد همزمان داشته باشند، نیازمند کار است. کاری شبیه جوشکاری یا مانند اسپینوزا عدسی تراشی برای عینک. 

فلسفه در قرنطینه

مدتهاست که فلسفه در شرق و غرب با بحران روبرو شده است و اکنون چند قرن است که متفکر اصیلی وجود ندارد تا نظام فلسفی مورد اعتمادی ارائه کند. یک دلیل بحران در فلسفه سبک زندگی مدرن است که باعث شده انسانها فرصتی برای اندیشیدن نداشته باشند. در دوران مدرن فقط نامی از فلسفه باقی مانده است و اکنون فلسفه  نام رشته ای دانشگاهی است.  در گروههای فلسفه نیز  عمدتا افرادی شاغل هستند  که در برابر حقوقی که دریافت می کنند، به دانشجویان علاقه مند  مطالبی را آموزش می دهند و سپس به آنها گواهی پایان دوره یا  مدرک اعطا می کنند. اما داشتن این مدرک از گروههای فلسفه هیچ تضمینی برای تخصص فلسفی نیست و گروههای فلسفه در تربیت فیلسوف به هیچ وجه موفق نیستند. در واقع محصور کردن فلسفه در نظام ترمی دانشگاه بهترین راه برای نابودی فلسفه بود.

 

اکنون در دوران رواج کرونا، کره زمین در حال پوست انداختن است و بیشتر مردم در قرنطینه هستند. در گزارشی خواندم که تیپهای درون گرا از قرنطینه آسیب کمتری می بینند. این تیپها اغلب به اندیشه های فلسفی نیز علاقة بیشتری دارند. قرنطینه فرصت مناسبی است برای اندیشیدن و این جدایی اجباری فضای مناسبی فراهم می کند برای عمل به دستور سقراط  که"خودت را بشناس".قرنطینه همان چیزی است که برای احیای فلسفه به آن نیاز بود.  قرنطینه می تواند فلسفه را از دانشگاه جدا کند و  آن را در  متن زندگی عموم انسانها بسط دهد. در چنین فضایی می توان امید داشت که فلسفه های اصیل شکوفا شوند و  اندیشیدن را آموزش دهند.  کرونا می تواند زمین را آمادة پذیرش حکمت کند و می تواند نویدبخش حکیمی باشد که زمین در قرنطینه منتظر اوست.

انسان خردمند و کرونا

انسان خردمند و کرونا

انسان خردمند و انسان خداگونه دو اثر یووان نوح هراری نویسنده اسرائیلی است که به فارسی ترجمه شده است. او ایدئالیست است و معتقد است "هیچ حقیقتی ورای قوة خیال انسان خردمند وجود ندارد." (ص 56) منظور او از انسان خردمند مردم آفریقا نیست. انسان خردمند بشر غربی است که  از نظر او رسالت خدا شدن دارد. او با شرح دستاوردهای انسان مدرن در دستکاری ژنتیک با غرور می‌پرسد با این قدرتی که پیدا کرده‌ایم " چرا بر سر میز طراحی خدا برنگردیم و یک انسان خردمند بهتر طراحی نکنیم؟" او پیش‌بینی می‌کند با رشد زیست‌شناسی وارثان ما خداگونه خواهند بود و برخوردار از "جوانی جاودانه بلکه توانایی آفرینش و نابودگری" (ص 567)

نمی‌دانم نوح هراری در این روزهای رواج کرونا چگونه خود را قرنطینه کرده است؟ روشن است که انسان خردمند صرفا با تخیل خود نمی‌تواند ویروس کرونا را نابود کند. او برای نجات از کرونا باید ادعای الوهیت را کنار بگذارد. من از منبع این حکایت که نمرود بعد از ادعای خدایی با یک پشه نابود شد،  اطلاعی ندارم. اما قرآن می‌گوید آنهایی را که شریک خداوند می‌دانید حتی اگر دست به دست هم بدهند حتی نمی‌توانند یک مگس هم خلق کنند و  اگر یک مگس از آنها چیزی برباید قادر نیستند آن را پس بگیرند. 

یَا أَیُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ ۚ إِنَّ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَنْ یَخْلُقُوا ذُبَابًا وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ ۖ وَإِنْ یَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَیْئًا لَا یَسْتَنْقِذُوهُ مِنْهُ ۚ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ

هنجارهای عصر پساکرونا

 

از اکنون می‌توان تصور کرد فیلسوف پست‌مدرنی را که در قرنطینه در حال نگارش متنی در خصوص عصر پس از کروناست. این متن با عنوان "هنجارها در عصر پساکرونا" یا چیزی شبیه به آن، پر از مفاهیم و عبارات پیچیده است و در نهایت نیز ایدئولوژی غرب را با زبانی جدید تکرار و به خواننده تلقین می کند که کرونا نشان داد معنایی در پس پدیده‌ها وجود ندارد و زندگی همین چند روز دنیاست و با کرونا عبور از هنجارها و ساختارها آسان‌تر شده است و انسان همه چیز را (حتی عامل مرگ خودش را) میِ‌سازد و ... .

 

اما عصر پساکرونا هر چه باشد، دوران تثبیت و تکرار ارزشهای غربی نخواهد بود. کرونا با خطری که برای بقای نوع بشر ایجاد کرد به ما نشان داد اصالت با انسان نیست و همه چیز مطابق خواست انسان پیش نمی‌رود. متونی که به خواننده تلقین می‌کردند "جهان مطابق خواست تو می‌چرخد و با تصورات خود دنیای خودت را بساز!"، با کرونا خوانندگان خود را از دست داده اند. همچنین متونی که برتری در تنازع را عامل بقای همه جانوران می‌دانستند در دوران کرونا، انسان را استثنا می‌کنند و همکاری جوامع انسانی با یکدیگر را عامل بقای آنها معرفی می‌کنند.  در عصر کرونا از نقش خانواده (که در فرهنگ غرب تضعیف شده است) در بقای نوع بشر تا حد تقدس تمجید خواهد شد. در این روزهای کرونایی جوانان تنهایی که خانه دارند و خانواده ندارند، بیش از همه در معرض خطر و آسیب هستند.

 

عصر کرونا به انسان یاد می‌دهد که روی زمین چیزی به نام مرزهای ملی وجود ندارد و این مرزها در دوران مدرن برای سیطره بر انسان و منابع زمین طراحی و تثبیت شده اند. انسان اگر این درس کرونا را پاس کند، شاید به عصر پساکرونا برسد. عصری که در آن ملیت و نژاد معیاری برای میزان برخورداری از منابع زمین نباشد.

 

هنوز معلوم نیست چرا آمار کرونا در آفریقا ناچیز است؟ شاید ناشی از فقدان نظام آمارگیری باشد. شاید هم هوای گرم و یا حتی بدن‌های مقاومی که به اندازة سایر قاره‌ها از آنتی‌بیوتیکها استفاده نکرده‌اند. البته آمار کودکان آفریقایی که در یک سال گذشته از گرسنگی تلف شده‌اند نیز نامعلوم است. پس نباید انتظار داشت آمار تلفات کرونا در این قاره شفاف باشد. اما کرونا دیگر مانند گرسنگی نیست. اگر کرونا در آفریقا بماند بار دیگر به همة زمین سرایت خواهد کرد. زمانی به عصر پساکرونا وارد خواهیم شد که جان کودک آفریقایی نیز به اندازة جان کودک آمریکایی ارزش داشته باشد.

دیالکتیک کرونایی

 

پزشک:

 ویروس کرونا پیش از این هم روی کرة زمین وجود داشت. البته ویروس جدید تفاوت‌هایی دارد که ما را نگران می‌کند. میزان ماندگاری بیشتر، سرعت انتشار از ویژگی‌های این ویروس است. این ویروس پیش از آنکه علائم بیماری ظاهر شود، ریه‌ها را عفونی می‌کند و مشکلات تنفسی ایجاد می‌کند. بنابراین ما به عنوان پزشک وظیفه داریم جامعه را از خطر این ویروس آگاه کنیم و  مانع گسترش آن شویم.

 ما در کشور هر سال چند موج آنفولانزا داریم که بین سه تا چهار هزار نفر تلفات دارد. این تلفات از بین افراد بیمار و ضعیف است و چندان رسانه‌ای نمی‌شود. تلفات کرونا نیز از بین همین افراد است. این بیماری برای افرادی که سیستم ایمنی عادی دارند مانند یک آنفولانزاست و اغلب حتی نیازی به بستری شدن نیز نیست. البته کرونا نیز مانند آنفولانزا نسبت به درمان واکنش نشان میدهد. یعنی وقتی ما ضد آن را می‌سازیم، ویروس نیز تغییر می‌کند و با شکل جدید و قوی‌تری باز می‌گردد. (دیالکتیک) بنابراین هر سال باید نوع درمان را تغییر دهیم. به تدریج عادت می‌کنیم که در کنار سرما‌خوردگی و آنفولانزا، هر سال با کرونا نیز روبرو شویم.

 

روانپزشک:

تفاوت آنفولانزا و کرونا در این است که کرونا ترسناک است. ترس سیستم ایمنی بدن را مختل می‌کند. متاسفانه مردم از این ویروس ترسیده‌اند. ازدحام کسانی که توهم بیماری دارند در بیمارستان‌ها مشکلات را بیشتر می‌کند. بسیاری از بیماران افراد سالمی هستند که با مراجعه به بیمارستان که محیطی آلوده است گرفتار این ویروس شده‌اند. این ترس حتی در پزشک و پرستار نیز وجود دارد و باعث می‌شود آنها نیز نتوانند به طور تخصصی برای درمان بیماران اقدام کنند. رانندگی خطرهای خودش را دارد. اما رانندگی همراه با ترس بسیار خطرناک می‌شود.

در مجموع انسان‌ مدرن بدن و روان ضعیفتری دارد و جامعة پزشکی نیز در این خصوص مقصر است. پزشکانی که برای بیماری‌ها و دردهای خیلی ساده داروهای پیشرفته و قوی تجویز می‌کردند هم بدن انسان را نسبت به این داروها مقاوم کردند و هم ویروس را. روان‌هایی که به خاطر منافع اقتصادی پزشکان و به لطف انواع مسکن‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها در طول زندگی هیچ دردی نکشیده‌اند و در محیط‌های استریل با هیچ میکروب و ویروسی روبرو نشده‌اند، اکنون بسیار زودرنج و آسیب‌پذیر هستند. 

 

جامعه‌شناس:

انسان در دوران مدرن با اینکه در جامعه زندگی می‌کند اما دچار تفرد است. انسان‌ در تنهایی شاید  احساس آزادی بیشتری داشته باشد اما در هنگام مصیبت فقط با تعلق به یک جمع می‌تواند آرامش خود را حفظ کند. انسان‌های تنها در چنین شرایطی با خطر بیشتری روبرو هستند. یک بیمار در خانوادة سنتی امکان درمان بیشتری دارد تا یک بیمار بدون خانواده. در چنین شرایطی خانواده شانس بقا را افزایش می‌دهد.

متأسفانه در دوران کنونی منبع قابل اعتمادی نیز وجود ندارد که مردم اطلاعات درست را از آن بگیرند. اینترنت انسانها را از هم جدا کرد و به آنها وعده داد که واقعیت‌های تمام جهان را در کسری از ثانیه در اختیار آنها قرار دهد. اما اکنون همین اینترنت انبانی از خبرهای نادرست است و با مراجعه به آن به سختی می‌توان از واقعیت‌ها آگاه شد.

 

 

اهل سیاست:

دورة دولت تدبیر و امید به سرعت رو به پایان است و این دولت تقریبا هیچ دستاوردی نداشته است. ویروس کرونا با اینکه برای مردم یک مصیبت است اما برای این دولت یک فرصت است و چند فایده دارد:

1. دولت با بزرگنمایی این مشکل ساده تر می‌تواند تحریم‌ها را دور بزند. با اینکه در سیاست بین الملل اخلاق ضعیف است اما تا این اندازه ضعیف نیست که تحریم یک کشور مصیبت‌زده شدیدتر شود.
2. دولت با بزرگنمایی این ویروس توانسته است ذهن مردم را از مشکلات اقتصادی منحرف کند. الان مدتی است که قیمت دلار اهمیت خود را از دست داده است و همه به کرونا توجه دارند.
3. اکنون شعار دولت تدبیر این است که کرونا را شکست می‌دهیم. کرونا هر چقدر خطرناک‌تر باشد  دستاورد دولت نیز بزرگتر خواهد بود. لذا دولت تمایل دارد این مشکل را بسیار بزرگتر از آنچه هست جلوه دهد. در این صورت شکست غول کرونا به عنوان دستاورد این دولت در تاریخ و اذهان ثبت خواهد شد و دیگر کسی نمی‌تواند بپرسد بود و نبود این دولت چه تاثیری داشت.

الهی‌دان:

 

از نظر دین حفظ جان واجب است و به خطر انداختن جان دیگران نیز حرام است. معیار نیز سخن پزشک است که خطرهای جانی را می‌شناسد. بنابراین عمل به دستورات پزشکان در چنین مواقعی واجب دینی است. آنها علت یک بلا را به خوبی می‌شناسند و البته دین نیز ضمن آنکه به ما دستور داده است علت چنین بلایایی را بشناسیم و کنترل کنیم، همزمان معنای آن را نیز بیان می‌کند. (وقتی من هنگام دیدن دوستم از دور دستم را بالا می‌برم ماهیچه علت این رویداد است. اما معنای آن احترام است. رویدادهای جهان نیز علتی طبیعی و معنایی ماورائی دارند.)

 اکنون سالهاست در روی زمین فقرا از گرسنگی می‌میرند و اغنیا از پرخوری. در چنین وضعیتی تمام جمعیت زمین به حکم قانون الهی در معرض نابودی قرار می‌گیرد. کرونا یک مصیبت واقعی در روی زمین است که قابل انکار نیست. کرونا حتی اگر توهم باشد باز انسان‌ها را از هم جدا کرده است و آرامش را از همه گرفته است. اکنون انسان‌ها از هم می‌ترسند و حتی با هم دست هم نمی‌دهند. در دورانی که انسان گمان می‌کرد بر تمام کائنات مسلط شده است، بار دیگر ترس و وحشت بر دل‌ها مسلط شده است. در الهیات این وضعیت به عنوان نتیجة گناه تفسیر می‌شود. ترامپ را نگاه کنید. او که از بیشترین امکانات برخوردار است، بیش از همه نگران کروناست. شیوع کرونا در آمریکا می‌تواند مانع انتخاب مجدد او شود. به همین دلیل او مدام سعی دارد خطر کرونا را کم اهمیت جلوه دهد.  

غفلت و غرور و ناسپاسی از خداوند در طول تاریخ  نابودی جوامع را به دنبال داشته است و متون مقدس نسبت به گرفتار شدن سایر جوامع به نتایج مشابه هشدار می‌دهند. انسان بدون ایمان و توکل، حتی اگر به ظاهر بر همه چیز مسلط باشد، خیلی آسان همه چیز را از دست می‌دهد. کرونا یک هشدار است به انسان و نیاز به ایمان را نشان می‌دهد.

انسانی که در هنگام آسایش خداوند را فراموش می‌کند در هنگام سختی‌ها تاب و تحمل خود را از دست می‌دهد. بدون پذیرش یک جهان واقعی که از چشم انسان پنهان است، همین زندگی دنیایی و ظاهری نیز از دست می‌رود و پوچ و بی‌معنا می‌شود. بدون ایمان به خداوند تمام هستی انسان به سادگی با آتشی شیطانی مانند کرونا دود می‌شود و نابود می‌شود. با نام خدا می‌توان با خطرهایی به مراتب بزرگتر از کرونا روبرو شد.

بسم الله الرحمن الرحیم

نسبت قدرت با فضیلت

در نگاه عرفی اغلب از قدرت و سیاست بد گفته می‌شود. این سخن که "قدرت ذاتا کثیف است" و "سیاست تمامش پدرسوختگی است" نمونه‌ای از سخنانی است که مدام تکرار می‌شوند. حتی گاهی ادعا شده تمجید از قدرت تأیید داروینیسم است و به معنای تمجید از تنازع بقاست.

اما باید توجه داشت که رواج نگاه منفی به قدرت و سیاست به نفع قدرت‌های سلطه‌گری است که با این روش رقابت در قدرت را کاهش می‌دهند. با اینکه راه بقای انسان‌ها تنازع نیست و انسان‌ها با همکاری و یاری رساندن به ضعفا و دفاع از آنها بقای نوع خود را تضمین می‌کنند، اما چنین تضمینی نیازمند قدرت است.

در دورة مدرن بسیاری از مکاتب فلسفی از قدرت تمجید می‌کنند. مثلا بیکن قدرت را هدف دانش اعلام می‌کند و دانایی را برای توانایی می‌خواهد. نیچه نیز ارادة معطوف به قدرت را مبنای هر حرکت و فضیلتی می‌داند. در آثار فوکو نیز علم و دانش برآمدة از مناسبات قدرت معرفی شده است.

در نگاهی متافیزیکی نیز می‌توان گفت قدرت به معنای توانایی است که  تقریبا معادل با وجود داشتن است. وجود مطلق دارای قدرت مطلق است و بنابراین قدرت الهی امری قدسی و ممدوح است. انسان نیز هر چه قدرت بیشتری داشته باشد بهرة او از هستی نیز بیشتر است. فقط با قدرت می‌توان از وجود خود و دیگران محافظت کرد. قدرت صفتی الهی است و تقرب به خداوند یا تخلق به اخلاق الهی شامل قدرتمند شدن نیز می‌شود.

البته قدرتی که در دوران مدرن تمجید شده است با سیطره و سلطه‌گری همراه است. بیکن در ارغنون نو تصریح می‌کند که انسان خدای انسان است و در توضیح این سخن به تفاوت انسان اروپایی و بومیان اشاره می‌کند. نیچه نیز در دجال   نابودی ناتوانان را نخستین فضیلت می‌داند. این قدرت را می‌توان ذاتا کثیف دانست. سیاستی که به دنبال این قدرت است به ماکیاولیسم ختم می‌شود.

در مجموع قدرت را می‌توان به الهی و شیطانی تقسیم کرد. اولی با اصالت وجود نسبتی دارد و دومی با نهیلیسم و اصالت نیستی. ارادة معطوف به قدرتی که میل به نابودی دارد و به پوچ‌گرایی ختم می‌‌شود، شیطانی است. شیطان از آتش است و به دنبال نابودی است. (لیهلک الحرث و النسل) نتیجة چنین قدرتی مرگ میلیونی انسان‌ها در جنگ‌های ویرانگر و مرگ میلیونی کودکان استعمارزدة آفریقایی است. اما قدرتی که برای بقای انسان باشد و در جهت فراهم کردن زمینة حیات دنیایی و جاودانة بشر به کار گرفته شود، الهی و قدسی است. چنین قدرتی مادر تمام فضیلت‌هاست.