جایگاه اصالت وجود در علوم انسانی
فلسفه صدرا با اینکه محتوایی بسیار عمیق و پرمایه دارد، اما اغلب اشکال می شود که مانند فلسفه غرب، پویا و به روز نیست. پویایی فلسفه غرب بیشتر ناشی از ورود به موضوعات و مباحث جدید است. البته در بسیاری از مواقع پویایی صرفا به این معناست که محتوایی تکراری در بسته بندی جدیدی عرضه شده است. به ویژه آنکه برخی از مکاتب فلسفی غرب در بازی با اصطلاحات و زبان بازی چیزی کم ندارند و آنهایی که عمق چندانی ندارند، با گستره ای از واژه ها و ساختارهای جدید این ضعف را پنهان می کنند. در چنین مواقعی اقیانوسی از واژه ها که عمق چندانی ندارند، وقت و ذهن مخاطب را اشغال می کنند .
اما از این واقعیت نیز نمی توان گذشت که پویایی فلسفه غرب بیشتر به این دلیل است که توانسته است مولفه های اصلی اندیشه مدرن را در حوزه های جدید به کار گیرد و فلسفه صدرا از این جهت دچار ضعف است. طرفداران صدرا به حوزه های کاربردی کمتر وارد شده اند و صرفا به مبانی انتزاعی بحثها توجه کرده اند. در حالی که انتزاعی ترین بحثها می توانند کاربردی عملی داشته باشند. به عنوان نمونه در طرحی کلی می توان اصالت وجود را به عنوان مبنای اصلی احکام اخلاقی معرفی کرد. برای کاربرد اصالت وجود در اخلاق باید به این نکته توجه داشت که از نظر صدرا اصالت وجود صرفا جنبه ای هستی شناختی و معرفت شناختی ندارد و در نهایت جنبه ای هنجاری نیز پیدا می کند. یعنی اصالت وجود همزمان این معنا را نیز در بر دارد که وجود خیر است و اشتداد وجود نوعی تکامل ارزشمند است. پیام اصالت وجود به انسان این است که "باش و بشناس". باش پیام انسان به خدا نیز هست. (کن فیکون)
در این صورت می توان از این اصل به عنوان مبنایی مستحکم برای دفاع از صلح، خلع سلاح و حفظ محیط زیست استفاده کرد. این استدلال که «عدالت به این دلیل خوب است که تضمینی برای وجود جامعه و حیات بشر است»، صرفا بر مبنای اصالت وجود قابل طرح است. چون فقط اگر بودن اصالت داشته باشد، قتل و کشتار مردود است و حفاظت از محیط زیست لازم است. اگر وجود اصل نباشد و پوچ گرایی درست باشد، وجود جامعه و حیات بشر و محیط زیست چه ارزشی می توانند داشته باشند؟ اصالت وجود حتی در بحثهای اخلاقی مشکل سازی مانند سقط جنین و قتل آسان نیز به کار می آید و می توان از اصالت وجود به عنوان مبنایی عقلانی برای دفاع از تداوم وجود انسانهای بی دفاع (اعم از جنین و بیمار صعب العلاج) استفاده کرد. در طرحی تفصیلی به کاربردهای بحث از حرکت جوهری و اشتداد وجود در تدوین فلسفه تاریخ صدرایی نیز باید توجه داشت و اگر بتوان از باور به اصالت وجود به عنوان راهکاری برای خروج از حس پوچی استفاده کرد، این اصل ابعادی روانشناختی نیز پیدا می کند.
