هیوم: « فیلسوف باش، اما در همه ی فلسفه ات، انسان نیز باش».
هیوم در بخش اول پژوهشی دربارة فهم بشر از انواع فلسفه بحث می کند.
در این بخش هیوم دو نوع فلسفه را معرفی می کند و تفاوتهای آنها را توضیح می دهد.
فلسفه ی نوع اول انسان را به عنوان موجودی کنشگر معرفی می کند که متأثر از عواطف خویش است. این فلسفه به تمایز رذیلت-فضیلت توجه دارد و از شعر و بلاغت بهره می گیرد تا انسانها را به راستی و وفا دعوت کند.
در مقابل نوع دیگری از فلسفه وجود دارد که انسان را به عنوان موجودی عقلانی معرفی می کند و اصول حاکم بر فهم انسان را بیان می کند. این نوع فلسفه مورد توجه عموم نیست. اما مورد توجه خردمندان است.
فلسفه نوع اول ساده تر است و مفید تلقی می شود. این فلسفه زندگی روزمره را هدایت می کند.
اما فلسفه نوع دوم مشکل تر است و به این سادگی بر زندگی عملی تأثیری ندارد. عواطف انسانها در برابر این نوع از فلسفه مقاومت می کنند و فیلسوف با خروج از اتاق فلسفه آن را کنار می گذارد.
فلسفه ی نوع اول مطابق نگاه عرف حرکت می کند. لذا اگر دچار خطایی شد دوباره در گام بعدی به نگاه عرف بر می گردد.
اما فلسفه ی نوع دوم از معیاری به نام نگاه عرفی محروم است و بنابراین یک خطای کوچک در این فلسفه ممکن است منشأ خطاهای مکرر بعدی باشد.[1][1]
اگر فردی صرفا به فلسفه ی نوع دوم بپردازد منزوی و مالیخولیایی می شود و دیگران سخنان او را نمی فهمند. لذا برای داشتن یک شخصیت کامل باید فلسفه را با متن زندگی اجتماعی مرتبط کرد و از تجارت و زندگی روزمره غافل نشد.
بنابراین سفارش هیوم این است که ترکیبی از این دو فلسفه به دانشجویان ارائه شود تا دانشجو با عواطفی والا و فهمی عمیق به جامعه بازگردد. استدلال او این است که انسان به همان اندازه که عقلانی است اجتماعی نیز هست و پیام طبیعت به ما این است که به دنبال علم باش: اما علمی انسانی که معطوف به جامعه و عمل باشد. تأملات عمیق و انتزاعی با مالیخولیا مجازات می شود و از محصول چنین تأملاتی در جامعه استقبال نخواهد شد. هیوم نتیجه استدلال خود را با این جملة دو پهلو و رندانه بیان می کند که « فیلسوف باش، اما در همه ی فلسفه ات، انسان نیز باش».[2][2]
[1 برای مطالعه نمونه هایی از خطاهای جزئی که نتایج مخربی به دنبال داشته است رجوع کنید:
ده اشتباه فلسفی/ نوشته مورتیمر جی. آدلر ؛
ترجمه انشاءالله رحمتی.: تهران: الهدی، ۱۳۷۹
آدلر مهمترین اشتباه ایدئالیستهای مدرن را این گونه بیان می کند: آنها گمان کردند اینکه شناخت صرفا از راه تصورات است به این معناست که صرفا تصورات موضوع شناخت است و لذا گرفتار ایدئالیسم شدند. در حالی که تصور ابزار شناخت است نه موضوع شناخت. خطاهای آنها مانند خطای کسی است که گمان کند چون صرفا با الفاظ صحبت می کنیم، پس صرفا در مورد الفاظ صحبت می کنیم.
[2] Hume, 2007, 6
